وجه الله

و اما پاسخ به پرسش جناب فیض

پرسش: منظور از وجه الله که در قرآن آمده مومنین به دنبال آن هستند چیه و چه فرقی با مرضات الله داره؟ آیا ما برای تاویل دقیق اینگونه الفاظ عیناً روایت داریم؟ مثلا روایت داریم که ید الله یعنی قدرت خدا؟ یا بر اساس ادراکات عقلی و مفاهیمی که در زبان عرب هست اینها رو تعبیر میکنیم؟

-پاسخ: همانطور که عرض شد برای تأویل باید دلیل محکم وجود داشته باشد تا در پرتو دلالت آن دلیل، ظاهر لفظ یک عبارت در متن دینی را به معنایی خلاف ظاهرش تأویل ببریم این دلیل می تواند یک حکم محکم عقلی باشد (نه بافته های فلسفی) یا یک نص صریح معارض با ظاهر آن عبارت، و مدلول این نص هم می تواند به نحو عامّ باشد یا خاصّ

ما برای تأویل عباراتی نظیر "دست خدا" "چشم خدا" "چهره خدا" "دیدار خدا" "رضایت خدا" و امثالهم به معانی توحیدیه، هم حکم عقلی داریم (منزّه بودن خالق از صفات مخلوق) هم نص عامّ مثل *(لیس کمثله شیء)* هم نص خاصّ که در قرآن و کلمات معصومین(ع) به موارد خاصّه اشاره شده است... اکنون چند روایت رو عرض می کنم:

روایت شده کسی از حضرت رضا(ع) درباره آیه 75 سوره ص پرسید (ای ابلیس چه چیز مانع شد که سجده کنی به آنچه با دو دست خود آفریدم؟) حضرت(ع) فرمود منظور خداوند این است که با قدرت و قوت خود آفریدم (التوحید صدوق ص149) یعنی منظور از "دست خدا" همان قدرت و قوت خداست

روایت شده کسی از حضرت صادق(ع) پرسید آیا خداوند رضا و غضب دارد؟ حضرت(ع) فرمود بله اما نه به آن معنا که در مخلوقات یافت می شود بلکه خشم او عقاب اوست و رضایتش ثواب او (التوحید ص165) یعنی خشنودی خداوند، نهایتاً به بهشت تأویل می شود همانطور که خشم او به جهنم تأویل می گردد 

و اما روایتی از مولی الموحّدین علی(ع)... نقل است کسی خدمت ایشان آمد و عرض کرد ای امیرالمؤمنین! من در کتاب خدا شک کرده ام حضرت(ع) فرمود چگونه شک کردی؟ عرض کرد من می بینم قسمتی از قرآن قسمتی دیگر را نقض می کند چگونه شک نکنم؟ فرمود هیچ قسمتی از کتاب خدا قسمتی دیگر را نقض نمی کند لکن تو را عقلی که از آن فایده ببری روزی نشده آنچه موجب شک تو شده را بیاور!

مرد، تک تک آیات مورد نظر خود را گفت تا رسید به آیه *(وجوه یومئذ ناضرة الی ربّها ناظرة)* چهره ها آن روز خرم هستند و پروردگار خود را نظاره می کنند (قیامت آیه23) امیرالمؤمنین(ع) فرمود منظور این است که "ثواب" خداوند تبارک و تعالی را نظاره می کنند (التوحید ص256)

و روایت شده کسی از امام صادق(ع) درباره آیه *(کل شیء هالک الّا وجهه)* و معنی "وجه خدا" پرسید حضرت(ع) فرمود منظور از وجه خدا، دین اوست و رسول خدا(ص) و امیرالمؤمنین(ع) دین خدا بودند و وجه او و چشم او در بندگان اش و زبان او که با آن سخن می گفت و دست او بر مخلوقات اش و ما اهل بیت، وجه خدا هستیم (التوحید ص146)

کسانی که با مبانی وهابیت آشنا هستند می دانند آن ها معتقد به دست و پا و چشم و چهره حقیقی برای خداوند هستند و به صراحت از جسمیت خداوند دم می زنند لکن برای اینکه این اعتقاد مضحک شان خیلی موجب آبروریزی نشود و شبهه شرک و تشبیه اش کمتر جلب توجه کند گفته اند خداوند دست و پا دارد اما نه مثل دست و پای ناقابل!ما بلکه دست و پایی شایسته ذات او! (کلمات القرآن الکریم، دارالمؤید، عربستان سعودی)

بله! کسانی که معارف دین شان را به جای اخذ از اهل بیت نبی(ص) از امثال ابوبکر و عمر لعنةالله علیهما بگیرند (همان دو کافری که ائمه ما به صراحت به شرک و کفرشان گواهی کردند) توحید!شان چیزی فراتر از شرک و تشبیه نخواهد شد

بموالاتکم علّمنا الله معالم دیننا...